خانهتکانی با هنر
چگونه در آستانه نوروز مانند یک هنرمند منزلمان را به تصویری زیبا تبدیل کنیم؟ لیلا مرندی کارشناس ارشد گرافیک نوروز به عنوان مهمترین جشن ایرانیان با هنر و زیبایی ارتباطی تنگاتنگ دارد. نوروز سرآغاز زیبا شدن طبیعت است و در آیینهای نوروز نیز زیبا شدن خانه امری مهم در نظر گرفته شده است....
چگونه در آستانه نوروز مانند یک هنرمند منزلمان را به تصویری زیبا تبدیل کنیم؟
لیلا مرندی
کارشناس ارشد گرافیک
نوروز به عنوان مهمترین جشن ایرانیان با هنر و زیبایی ارتباطی تنگاتنگ دارد. نوروز سرآغاز زیبا شدن طبیعت است و در آیینهای نوروز نیز زیبا شدن خانه امری مهم در نظر گرفته شده است. زیبا کردن خانه در آیینهای جشن نوروز در قالب خانهتکانی و چیدمان منزل صورت میگیرد. همه ما در هنگام نوروز به خانهتکانی، خرید اسباب و اثاثیه نو برای منزل و ایجاد چیدمانی جدید برای خانه میپردازیم، اما شاید هیچگاه به فلسفه و مفهوم زیبایی در بنیان این آیین و رسم توجه نکردهایم. زیبا کردن منزل در نوروز نوعی هنر است که در این نوشتار به این موضوع میپردازیم و روشهایی برای زیبا کردن منزل با آثار هنری را با هم مرور میکنیم.
قسمتی از کاسه پاپیه ماشه، با طرح کاشی، اثر مرضیه ترکمانیان، گالری هفتا
چیدمان منزل به عنوان هنر
در نوروز همه ما سعی میکنیم منزلمان را با استفاده از اسباب و اثاثیه که در اختیار داریم، زیبا کنیم. خانه زیبا هم برای خودمان چشمنواز و آرامشبخش است و هم ذوق و سلیقهمان را به مهمانان خانه نشان میدهد. چیدمان منزل نوعی هنر است. امانوئل کانت فیلسوف هنر در کتاباش با نام نقد قوه حکم، درباره چیدمان منزل مینویسد: تزیین اتاق با قالی، اشیای عتیقه و هر نوع اثاثیه زیبا با استفاده از ذوق و سلیقه، مانند نقاشی کردن است چرا که با این کار یک تصویر هنرمندانه ساخته میشود.(کانت، 266:1386) آیا تا به حال سعی کردهاید مانند یک هنرمند منزلتان را به یک اثر هنری تبدیل کنید؟
یک خانه زیبا علاوه بر اینکه برای خودمان چشمنواز و آرامشبخش است، ذوق و سلیقهمان را نیز به مهمانان خانه نشان میدهد.
گام نخست-قابهای خالی خانه را پیدا کنید
نخستین کار در خانهتکانی، تمیزکردن خانه و دور ریختن وسایل، اضافی، بلااستفاده، فرسوده و کهنه است. ما ایرانیان در آستانه سال نو سعی میکنیم افکار بد، کینهها و کدورتها را دور بریزیم و سال جدید را با باطنی آرام و خلوت آغاز کنیم. در خانه تکانی همین کار را با تمیز کردن گوشه گوشه منزل و دور ریختن وسایل کهنه و بیمصرف منزل انجام میدهیم. این کار هم برای ذهن و چشم ما آرامش ایجاد میکند و هم فضاهای خالی در خانه ایجاد میکند. پس از تمیزکاری و دورریختن وسایل اضافی، هر اتاق و فضای داخلی در منزل خود را مانند یک قاب خالی تصور کنید. هنرمندان کار خود را با یک قاب خالی آغاز میکنند و سعی میکنند این قاب خالی را با فرم ها و شکل های زیبا پر کنند. برای تبدیل کردن خانه به یک تصویر زیبا نخست به آن به چشم یک قاب خالی نگاه کنید. قابی که باید آن را با اشیای زیبا پر کرده تا تصویری زیبا خلق کنید. ابتدا قابهای خالی را در خانه تشخیص دهید و از یکدیگر جدا کنید. مهمترین قابهای خالی برای نوروز سالن پذیرایی از میهمانان است.
گام دوم-مانند یک هنرمند فکر کنید
حال تصور کنید هنرمندی هستید که میخواهید یک نقاشی بکشید. زنان ایرانی در طول تاریخ هنرمندانی بودند که خلاقیتهایشان را در زیباترکردن منزل به ویژه در نوروز به کار میبردند. برای خانه فرش میبافتند، بالشها و متکاهای زیبا میدوختند، چهلتکهها، آویزها و پردههای رنگارنگ درست میکردند و محیط زندگی را زیبا میکردند. امروز شاید فرصت این کار را نداشته باشیم که همه این اسباب زیبا را خودمان درست کنیم اما از سنت زیبا کردن منزل نیز نباید غافل شویم. نخست داشتههایتان را در نظر بگیرید. چه چیزهایی در اختیار دارید؟ فرش، مبلمان، پرده، اشیای زیبای هنری و تزیینی و دیگر لوازمی که در اختیار دارید را مشخص کنید. بهتر است کار را با یک عنصر نظمدهنده به فضا شروع کنید. منظور از عنصر نظمدهنده شیءای است که بقیه وسایل را در ارتباط با آن میچینیم. به عنوان مثال یک فرش همیشه میتواند فضای داخلی را تعریف کند و نقطه قرارگرفتن سایر اشیا مانند مبلمان و میزها و … را تعیین کند. یک تابلو روی دیوار هم میتواند همین کار را انجام دهد.
فرش چهلتکه، اثر استاد موسوی سیرت، گالری هفتا
زنان ایرانی در طول تاریخ هنرمندانی بودند که خلاقیتهایشان را در زیباترکردن منزل به ویژه در نوروز به کار میبردند.
گام سوم-اشیا را ترکیب کنید
ترکیببندی مهمترین قانون زیباییشناسی در هنرهای دیداری است. در ترکیببندی، شکلها و رنگهای مختلف با یکدیگر ترکیب میشوند و یک تصویر کلی ایجاد میکنند. در چیدمان فضای خانه لازم است اشیاء با یکدیگر در ترکیبی متناسب قرار گیرند تا یک تصویر زیبا ایجاد شود. از قانونهای ساده زیباییشناسی استفاده کنید. قانون تقارن آشناترین قانون ترکیببندی اشیا است که همه ما آن را میدانیم. قابهای خالی خانه را در ذهنتان به دو قسمت یا چهار قسمت تقسیم کنید. هر وسیله را طوری در این قسمتها قرار دهید که اشیایی مشابه یا معادل برای سمت مقابل داشته باشید. این کار برای تصویر هنرمندانه شما توازن و تعادل به همراه میآورد.
گام چهارم-همنشینی رنگها: قانون طلایی در چیدمان
در بهار رنگ طبیعت تازه میشود و در خانهتکانی همراه با طبیعت، رنگ خانه. رنگ مهمترین عنصر زیباییشناختی در چیدمان خانه است. همه ما یک سلیقه رنگی داریم و از رنگهایی خاص لذت میبریم. معمولا اسباب خانه را بر اساس این سلیقه خریدهایم. رنگ هر وسیله ممکن است جداگانه زیبا و چشمنواز باشد اما در ترکیب با دیگر اسباب و اثاثیه متناسب نباشد. سعی کنید از رنگهای متضاد و مکمل در چینش اشیا در کنار هم استفاده کنید. استفاده از رنگ یکسان برای همه اشیا، آنچه که معمولا ست کردن رنگها خوانده میشود، عموما تصویر زیبایی درست نمیکند.
گلدان شیشهای، اثر استاد علی سیفنیک، گالری هفتا
گام پنجم-برای زیبا کردن منزل آثار هنری بخرید
اما مهمترین اصل برای تبدیل کردن فضای خانه به تصویری زیبا این است که اسباب زیبا بخرید. به جمله کانت که در ابتدا گفتیم بازگردیم: اثاثیه زیبا باعث ایجاد تصویری زیبا در خانه میشود. در هنگام نوروز و پس از تمیز کردن منزل در خانهتکانی معمولا به دنبال وسایلی زیبا برای خانه هستیم. سعی کنید برای خرید اسباب و لوازم منزل مثل فرش، ظروف پذیرایی، مبلمان، تابلو، آباژور و … به سراغ آثار هنری بروید. امروزه خیلی از این اسباب در شکلهای زیبا و خلاقانه توسط هنرمندان ساخته میشوند. فرشهای دستباف، انواع صنایعدستی، ظروف سرامیکی، گلدانهای شیشهای، ظروف مسی، مبلمانهای چوبی منبتکاری شده و تابلوهای نقاشی همه آثار هنری و ساخته دست هنرمندان هستند که شما میتوانید به جای کالاهای کارخانهای از آنها استفاده کنید. به گالریها بروید و برای منزلتان آثار هنری تهیه کنید. با استفاده از آثار هنری در منزل مطمئن باشید در نوروز خانه شما به تصویری زیبا تبدیل میشود.
هنر خانه تکانی
در برخی از فرهنگها تمیز کردن منزل و چیدمان وسایل خانه نوعی هنر و شیوه تفکر محسوب میشود. در فرهنگ چین هنر فنگشویی یک فلسفه و هنر برای یافتن نحوه درست چیدمان اسباب و اشیا در خانه است. در فرهنگ ژاپنی نیز وابی-سابی نوعی تفکر در هنر و زیباییشناسی است که در چیدمان منزل استفاده می شود. وابی سابی به ویژه در اشیا مورد توجه قرار می گیرد و به دنبال نوعی سادگی و زیبایی طبیعی در اشیایی است که در چیدمان استفاده میشود.خانهتکانی در فرهنگ ایرانی نیز نوعی تفکر در باب زیبایی در ارتباط با نو شدن سال و آمدن بهار است. هر چند ایرانیان اندیشه مکتوبی برای خانهتکانی ایجاد نکردهاند اما این سنت بنیادهای فکری، فرهنگی و هنری خاص خود را دارد که میتوان از آن با عنوان هنر خانهتکانی یاد کرد. ایرانیان نوروز را به طرق مختلف گرامی میداشتند. ایرانیان برای زیباتر کردن جشن نوروز از هنر و آثار هنری استفاده میکردند و خانهها و شهرهایشان را زیبا میکردند. نوروز جشن هنرهاست، شایسته است ما هم همچون نیاکان مان با هنر و آثار هنری نوروزمان را زیبا کنیم. به گالریها برویم و با هنر منزلمان را در نوروز زیباتر کنیم.
گالری هفتا گردشی هنرمندانه برای خرید نوروز
به گالریها برویم و با هنر منزلمان را در نوروز زیباتر کنیم.