هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
لیلا مرندی
کارشناس ارشد گرافیک
صنایع‌دستی ایران طیف وسیعی از هنرها با انواع تکنیک‌ها، روش‌ها و مواد اولیه را شامل می‌شود. نوعی روش رایج در دسته‌بندی هنرها در صنایع‌دستی ایران، دسته‌بندی بر اساس مواد اولیه مورد استفاده است. یکی از پرتنوع‌ترین دسته‌های صنایع‌دستی ایران بر اساس این روش، هنرهای چوبی است. هنرهای چوبی به گروهی از صنایع دستی گفته می‌شود که در آن ماده اصلی کار چوب است و هنرمند با استفاده از تکنیک‌های مختلف از قطعات چوب، اثری هنری یا شیئی زیبا پدید می‌آورد. این گروه شامل زیرشاخه‌های گوناگونی است که درواقع هرکدام یک روش متفاوت برای خلق اثر هنری هستند. در این مقاله سعی داریم انواع اصلی هنرهای چوبی در صنایع دستی ایران را معرفی کنیم.
پاییز، مجسمه چوبی، اثر استاد زهرا بابازاده، تکنیک منبت برجسته، موجود در گالری هفتا
در هنرهای چوبی، ماده اصلی کار هنرمند چوب است و او با استفاده از تکنیک‌های مختلف از قطعات چوب اثری زیبا پدید می‌آورد.
چوب در هنرهای ایرانی
قدمت استفاده از چوب در ایران سابقه‌ای طولانی دارد ، اما بدلیل ماهیت فیزیکی چوب که در برابر عوامل طبیعی در طولانی مدت نسبت به مصالح دیگر مقاومت کمتری دارد و ازبین می‌رود، دستیابی به نمونه‌های اولیه دشوار است. با این وجود تصاویر بدست آمده از دنیای باستان همانند تصاویر حک شده بر روی مهرها، سفالینه‌ها، حجاری‌ها و سایر آثار و قطعات کشف شده از حفاری‌های گوناگون باستان‌شناسی از محوطه های تاریخی، استفاده از چوب در وسایل کاربردی مختلف مانند اسباب خانه، ابزار، ادوات جنگی و وسایل کشاورزی در ایران را به روشنی آشکار می‌سازد.(حجازی، 20:1364) چوب از همین دوران به دلیل در دسترس بودن و ویژگی‌های مختلف برای شکل پذیری مانند برش پذیر بودن، قابلیت کنده‌کاری و …، به یک ماده اولیه مهم برای آفرینش هنری در ایران تبدیل شد و در طول تاریخی طولانی، آثار فراوان، زیبا و نفیس چوبی در رشته‌های مختلف هنری مرتبط با چوب در ایران شکل گرفت که بسیاری از آن‌ها هم اکنون زینت بخش موزه‌های مهم دنیا هستند. از نخستین نمونه‌های هنر چوبی در ایران آثار کشف شده از تمدن شهر سوخته در سیستان و بلوچستان با قدمتی پنج هزار ساله است.
راست: شانه چوبی معرق ، شهر سوخته، محل نگهداری: موزه زاهدان چپ: قطعات یک تاس معرق با تزیینات استخوان، شهر سوخته، محل نگهداری: موزه زاهدان
هفت هنر در صنایع‌دستی چوبی ایران
هنرهای چوبی در صنایع دستی ایران بسیار متنوع هستند. این هنرها بر اساس تکنیک ساخت، نوع تزیین و کاربرد از یکدیگر متمایز می‌شوند. هنرهای چوبی ایران بر اساس روش ساخت یا تزیین به هفت شاخه مختلف زیر قابل تقسیم است:
1-هنرهای چوبی بر پایه روش تراش شامل: پیکره‌سازی، منبت، خراطی، لایه‌چینی، مهر‌سازی، لاک‌تراشی(چوتاشی)، قاشق‌تراشی.
2-هنرهای چوبی بر پایه بُرش شامل: مشبک‌کاری، پارچه‌بری، معرق.
3- هنرهای چوبی بر پایه برش و بست شامل: درودگری، گره‌چینی، قواره‌بری(اسلیمی‌بری)، ارسی‌سازی.
4-هنرهای چوبی بر پایه برش، روی‌هم‌چیدن و نصب. شامل: خاتم‌کاری.
5-هنرهای چوبی بر پایه تلفیق، شامل: نازک‌کاری، منبتِ مشبک، منبتِ معرق.
6-هنرهای چوبی بر پایه نقاشی، شامل: هنر سوخت‌نگاری، نقاشی روی چوب.
7-هنرهای چوبی بر پایه ساخت و تزیین. شامل سازسازی سنتی.(شجاع نوری،1394).
