ترحم سلمانی
...
بهقلم: مریم شیخزاده
شکوفاشدن استعداد ذاتی
ترحم سلمانی، هنرمند و نقاش معاصر، در تاریخ 1 مهر 1341 در پارسآباد، شهری کوچک در کنار رود مرزی ارس، به دنیا آمد. همچون اغلب خانوادههای آن زمان، خانوادهای پرجمعیت داشت؛ شش دختر و پنج پسر. او فرزند دهم بود و دیگر خواهران و برادرانش در هیچیک از زمینههای هنری فعالیت نداشتهاند. اما علاقه و استعداد سلمانی از همان دوران کودکی و نوجوانی و در ساعات فوقبرنامه در مدرسه شکوفا شد و با حمایت و تشویق معلمانش، بدون بهرهمندی از آموزش علمی و امکانات به فعالیتش ادامه داد و خوشنویسی را نیز آموخت. در سال 1359 بعد از فارغالتحصیلی در رشتهی اقتصاد از دبیرستان، بهدلیل انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاهها، در یک ادارهی فرهنگی مشغولبهکار شد؛ اما پس از بازگشایی در سال 1363 در رشتهی نقاشی دانشگاه هنر تهران (پردیس اصفهان) شروع به تحصیل کرد.
در دوران تحصیل در دانشگاه، ترحم سلمانی از اساتید برجستهای مانند محمدابراهیم جعفری، جواد حمیدی، ایرج کریمخان زند، مهدی حسینی و فرشید ملکی بهره برد و بسیار از آنان آموخت. ورود به دانشکده و قرارگرفتن در این فضا با حضور استادان ارزندهاش تأثیر زیادی روی او گذاشت. او با ارائهی پایاننامهاش با عنوان «ارزشهای تصویری آثار هنری زنان مغان» با راهنمایی استاد محمدابراهیم جعفری، تحصیلاتش را به پایان برد و به نقاشی پرداخت.
تجلی فرهنگ عامیانه درآثار قصهگو
در آثار قصهگوی سلمانی، داستانها و روایتهای عامیانهی طبیعتی که او در آن زیسته است، به تصویر کشیده میشود. طبیعتی که سلمانی در آن میزیست، قشلاق عشایر شاهسون بود و از مناطق مرزیای بود که اقوام مختلف برای دستیابی به آن تلاش میکردند و این خود به دامنهی شکلگیری قصهها و افسانهها در این منطقه میافزود. قصههای قهرمانی و در کنار آن داستانهای عاشقانه در نقل و آواز و صدای ساز عاشیقها، آوازخوانان سیّار ترکی، در بزمهای شبانه خوانده میشد که منبع الهام بسیاری از آثارش میشد. زندگی و حضور در این فضا و طبیعت بکر تصاویری در ذهن او به جا گذاشت که ردپای آن در نقاشیهایش بهوضوح دیده میشود. زنان در لباسهای محلی بیشتر عناصر آثار او را تشکیل میدهند؛ اما این تنها صورت و لایهی اولیهی مسائلی است که او در آثارش به آن میپردازد.
سلمانی بهجز نقاشی گشتوگذاری در حوزهی ادبیات عامیانه داشته و به گردآوری قصههای عامیانه هم پرداخته است. در این زمینه کتابی با عنوان قصههای عامیانهی مردم جمهوری آذربایجان و کتاب دیگری با عنوان قصههای عامیانهی مردم آسیا دارد که از ترکی آذربایجانی به فارسی ترجمه و چاپ کرده است. همچنین یک کتاب دیگر بهنام نازلی خانم برای کودکان منتشر کرده است.
او آثارش را با برگزاری نمایشگاههای فردی و شرکت در نمایشگاههای گروهی متعدد ارائه میدهد و امروز در فضای اینستاگرام هم با مخاطبانش ارتباط برقرار میکند و آثارش را به فروش میرساند. همهگیری ویروس کرونا، بهجز کمشدن تعداد نمایشگاهها بهدلیل قرنطینهی عمومی، تأثیر محسوسی در روند کاری سلمانی نگذاشته است.