سمبات درکیورقیان

به‌قلم: سارا عاشوری

محله‌ی جلفای اصفهان محله‌ای بود که بخشی از ارمنیان ارمنستان، که به ایران کوچانده شده بودند، در آن ساکن شدند. پیوند جهان‌بینی ارمنیان و هویت ایرانی و هنر اصفهان سبب شد تا هنرمندانی بزرگ از این محله برخیزند. مکتب آبرنگ اصفهان یا نقاشان جلفای نو، انشعابی از هنر نقاشی ایرانی است که با تلفیق نقاشی اروپایی و ایرانی در موضوعات خاص مانند طبیعت بی‌جان و زندگی شهری مردم و بناهای اصفهان، توسط ایرانیان اصفهانی ارمنی‌تبار پایه‌گذاری شد.

بازگشت به نقش و رنگ

سمبات درکیوغیان هنرمندی است که در سال 1292 در جلفای اصفهان متولد شد. خواهرش در کشف علاقه و استعداد او نقش مهمی داشت؛ وی هنگام کودکی‌ سمبات متوجه نقاشی‌هایش در گوشه‌وکنار دفترش شد و او را تشویق کرد تا این هنر را ادامه دهد. سمبات پدر خود را در دوسالگی از دست داد و فقر و تنگدستی گریبان‌گیر خانواده‌ی آن‌ها شد و از همین رو، او نتوانست درسش را ادامه دهد. با آمدن سرکیس خاچاتوریان، که هنرمندی ارمنی و مقیم پاریس بود، به دنیای هنر بازگشت و نقاشی را از او آموخت. خاچاتوریان برای نقاشی دیوارنگاره‌های عالی‌قاپو و چهل‌ستون به ایران دعوت شده بود و سمبات نیز سه سال با او در فعالیت‌هایش همکاری می‌کرد. این هنرمند در استفاده از قلم‌مو و انتخاب رنگ‌ها مهارت بسیاری داشت و دانسته‌های او از آثار هنرمندان غرب و و هند و آفریقا، در خاص‌بودن آثارش تأثیر بسزایی گذاشته بود. او به‌شدت به مکتب اصفهان علاقه داشت و در سال 1309 نگارستانش را که سمبات نام داشت در چهارباغ اصفهان دایر کرد و تا سال 1350 همان‌جا دنیای نقاشی‌هایش را می‌آفرید. پس از آن به تهران آمد و نگارخانه‌اش را در خیابان کریمخان برپا کرد و مشغول به فعالیت شد. او سرانجام در سال 1359 به آمریکا مهاجرت کرد و هویت و هنر ایرانی را به هنردوستان آمریکا نشان داد.

او به‌شدت به مکتب اصفهان علاقه داشت و در سال 1309 نگارستانش را که سمبات نام داشت در چهارباغ اصفهان دایر کرد و تا سال 1350 همان‌جا دنیای نقاشی‌هایش را می‌آفرید. پس از آن به تهران آمد و نگارخانه‌اش را در خیابان کریمخان برپا کرد و مشغول به فعالیت شد.

به‌تصویرکشیدن ایرانیان

سمبات سفرهای بسیاری به نقاط مختلف جهان داشت و تنها مناظر ایران و اصفهان در تابلوهای او نبود؛ بلکه مناظر متعددی از جای‌جای جهان در نقاشی‌های او خودنمایی می‌کرد. با این حال، همیشه ایران و اصفهان محور اصلی آثار او بودند. این هنرمند برای آخرین بار در سال 1373 به ایران آمد و ارمنیان جلفای اصفهان برای او مراسم تجلیل پرشوری برگزار کردند که تا آخرین روزهای زندگی‌اش از آن یاد می‌کرد. این هنرمند سال 1378 در آمریکا درگذشت. پسر او کتاب زندگی‌نامه‌ی وی را همراه با 200 نسخه از آثارش منتشر کرده است.

بیشتر آثار سمبات درکیوغیان با توجه به مردم و زندگی روزمره‌ی آن‌ها خلق شده است و نگاهی مردم‌شناسانه دارد. به همین سبب است که او را نقاش مردم‌شناس می‌نامند و آثارش را روایتگر زندگی ایرانی و مردم ایران می‌دانند. او همین طور تابلوهایی در سبک مخصوص به خود که سمباتیسم نامیده بود کشیده است؛ در آن‌ها بر تکه‌روزنامه‌های ایرانی و ارمنی رنگ‌های گوناگون پاشیده و اشکال و فرم‌هایی که هم‌خوان با تیتر و محتوای روزنامه‌ها بود خلق کرده است. این هنرمند همیشه علاقه‌مند به تلفیق شگردهای غربی با هویت ایرانی بود و آثارش بیان غریبانه‌ی مضمون‌های ایرانی است.

بیشتر آثار سمبات درکیوغیان با توجه به مردم و زندگی روزمره‌ی آن‌ها خلق شده است و نگاهی مردم‌شناسانه دارد. به همین سبب است که او را نقاش مردم‌شناس می‌نامند و آثارش را روایتگر زندگی ایرانی و مردم ایران می‌دانند.